Het afgelopen jaar hebben we voorlopig afscheid moeten nemen van wat we het oude normaal zijn gaan noemen. Onderdelen van de economie staan nog steeds vrijwel stil en een flink deel van de beroepsbevolking is anders gaan werken – van huis uit als het even kan, overigens vele malen te verkiezen boven verlies van werk. Sommigen bejubelen welhaast deze nieuwe situatie, benadrukken dat de coronacrisis nieuwe kansen biedt en toch al gewenste ontwikkelingen in een stroomversnelling brengt. De laatste maanden hoor ik toch ook steeds vaker dat mensen het zat worden, vooral vanwege de beperkingen in het sociale verkeer en de negatieve invloed die dat heeft, zowel op hun welzijn als op hun werk. Voor sociaalgeneeskundigen, die het functioneren van mensen vanuit een biopsychosociaal perspectief moeten beoordelen, bepaald geen verrassing, zou ik denken.

Door de coronacrisis is er in de samenleving meer oog gekomen voor hoe ingrijpend een behandeling op de IC kan zijn voor het fysiek en mentaal functioneren. Een aanzienlijk deel van de patiënten houdt er jarenlang klachten aan over, vaak met een verminderde kwaliteit van leven en aanzienlijke beperkingen tot gevolg.2,3 De overkoepelende term die gebruikt wordt voor alle nieuw ontstane of verergerde klachten die patiënten ervaren als gevolg van de IC-behandeling is het Post Intensive Care Syndroom, oftewel PICS.3 Naar schatting ervaart 50-70% van de patiënten die één jaar na de IC-behandeling nog in leven is klachten die vallen onder de noemer PICS.2,4

In het voorjaar van 2020 moest alle contactonderwijs abrupt worden gestopt. Van basisscholen tot universiteiten, overal moest door de coronapandemie worden overgestapt op online onderwijs. Dat geldt ook voor de opleidingen tot bedrijfsarts en verzekeringsarts. Met online onderwijs bestond al enige ervaring, met name in de vorm van e-learning, een digitaal ondersteunde vorm van zelfstudie. Ter vervanging van het gebruikelijke groepsonderwijs werd nu een virtual classroom ingericht, bij de SGBO met behulp van Zoom.

Voor bedrijfsarts Jaap Maas was 2020 een jaar van thuiswerken, minder met de trein reizen en sociale onthouding, net als voor iedereen. Maar het was ook het jaar dat de realiteit aansloot bij het thema dat al jaren zijn interesse heeft: infectieziekten. Als lid van het OMT van het RIVM en medewerker van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten is hij nu druk met het informeren en adviseren van de politiek en het registreren van de ontwikkeling en gevolgen van COVID-19. Maar hij kijkt ook vooruit. “Juist nu moeten we als bedrijfsartsen mee aan tafel zitten.”

Een bedrijfsarts staat voor de gezondheid en vitaliteit van de medewerkers. Dat is in deze COVID-19 tijden een pittige opgave. Bedrijfsarts Nannet van der Geest (Radboudumc) zocht samenwerking met inspanningsfysioloog Thijs Eijsvogels. Zo kon in korte tijd een praktisch relevant onderzoek gestart worden naar het effect van gebruik van een koelvest in de fysiek zware COVID-zorg. TBV interviewde hen en Mike Zwartkruis, verpleegkundige en ervaringsdeskundige.

Het SARS-CoV-2-virus heeft na een snelle verspreiding over de hele wereld een enorme impact, die nog steeds blijft voortduren. Een infectie met dit virus veroorzaakt de ziekte die coronavirus disease 2019 (COVID-19) wordt genoemd.1-4 COVID-19 is een ziekte die zich meestal uit in luchtwegklachten, en intussen is ook gebleken dat het hele menselijk lichaam aangetast kan worden. Het kan dus ook als een systeemziekte gezien worden.5,6

Long COVID is de term voor een situatie na herstel van een corona-infectie met ongrijpbaar lijkende klachten en verrassend ernstige beperkingen, weken tot maanden, mogelijk jaren durend.2 Het beeld toont overeenkomsten met chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS).

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) rapporteert geregeld over relevante maatschappelijke trends en geeft dan een voorspelling voor verdere ontwikkelingen. De vraag wat ons te wachten staat tijdens en na een pandemie, laat zich lastig beantwoorden. Toch waagt het SCP een poging in het rapport De sociale staat van Nederland 2020 op hoofdlijnen (te vinden op www.​scp.​nl).

Omdat blootstelling aan het Severe Acute Respiratory Syndrome-Coronavirus type 2 (Sars-Cov-2 virus) ook in het werk kan plaatsvinden1, kan COVID-19 in voorkomende gevallen als een beroepsziekte worden gemeld. Het doel van dit artikel is een overzicht geven uit welke sectoren deze meldingen komen en wat de karakteristieken zijn van de werknemers die gemeld zijn met COVID-19.

De meeste COVID-19-besmettingen gaan gepaard met milde klachten. Hoewel het medisch herstel doorgaans voorspoedig verloopt, houden veel mensen klachten van vermoeidheid en concentratieverlies. Precieze cijfers zijn niet bekend. De klachten kunnen een goede terugkeer in werk belemmeren. Met een relatief eenvoudig revalidatieprogramma is relevante verbetering te bereiken met als resultaat een duurzame werkhervatting. Aandacht voor de werkende met milde coronaklachten draagt bij aan optimale inzetbaarheid.