Van de werknemers die uitvallen door veelvoorkomende psychische klachten - zoals depressie, angst-, aanpassings- en stressstoornissen - verzuimt 20 tot 30 procent opnieuw.1 Een volgende verzuimperiode kan ernstiger zijn en langer duren, met grote gevolgen. In een systematische literatuurstudie is op verschillende niveaus in de werk- en niet-werkcontext onderzocht welke factoren de kans op herhaald verzuim vergroten of verminderen.2 Kennis hierover helpt om (ex-)werknemers met een verhoogd risico op herhaald verzuim te herkennen en beter te begeleiden.
In juni 2022 en juni 2023 hebben we wetenschappelijke artikelen gezocht in de volgende databases: PubMed, Web of Science, Cinahl, Embase en BSU. De inclusiecriteria waren: werkenden, veelvoorkomende psychische klachten, gerelateerde factoren, herhaald verzuim. De kwaliteit van de geïncludeerde artikelen is beoordeeld middels de Mixed Methods Appraisal Tool (MMAT). Het IGLOO-model is gebruikt om factoren te groeperen op verschillende niveaus: individueel niveau, groepsniveau, leidersniveau, organisatieniveau en overkoepelend niveau.1 De sterkte van het bewijs van de gevonden factoren is beoordeeld met evidence grading.
Resultaten
Negentien kwantitatieve studies en één kwalitatieve studie van voornamelijk hoge en soms matige kwaliteit, zijn geïncludeerd. Er werden in totaal 78 factoren gevonden die gegroepeerd zijn aan de hand van het IGLOOmodel. Deze zijn geclusterd tot zeventien sleutelfactoren (zie tabel 1).
Tabel 1.
IGLOO- niveau
Sleutelfactoren
Individueel
– Sociaal-economische status (SES)
– Eerder verzuim
– Functioneren en percepties op het werk
– Dienstverbandduur
– Comorbiditeit
– Diagnose
– Overige gezondheidsfactoren
– Functioneren in de privé-context
– Leeftijd
– Gender
– Overige factoren
Groep
Geen factoren gevonden
Leider
– Contact met de leidinggevende
Organisatie
– Organisatiegrootte
– Werkomstandigheden
– Cognitieve interventie
– Contract
Overkoepelend
– Sector
– Overige factoren
Het sterkste bewijs is gevonden voor een lage SES en het soort eerder ziekteverzuim (kortdurend ziekteverzuim, ziekteverzuim door veelvoorkomende psychische klachten), die de kans op herhaald verzuim verhogen. Er is geen onderscheid gevonden tussen een vast of tijdelijk dienstverband en hiermee geen onderscheid in risico op herhaald verzuim tussen werknemers en ex-werknemers.
‘Begeleiding van sommige (ex-)werknemers niet stoppen na volledige werkhervatting’
Aanbevelingen: alert zijn op risico’s op herhaald verzuim
Het is belangrijk alert te zijn op het risico van herhaald verzuim bij (ex-)werknemers met een lage SES, met eerder kortdurend verzuim en met eerder verzuim vanwege veelvoorkomende psychische klachten. Begeleiding van (ex-)werknemers stopt momenteel vaak na volledige werkhervatting. Om herhaald verzuim te voorkomen is het belangrijk de begeleiding van de hierboven genoemde (ex-)werknemers te verlengen. Bedrijfsartsen en verzekeringsartsen kunnen hier zelf een rol in pakken of begeleiding inzetten van bijvoorbeeld een arbeidsdeskundige die ervaren belemmeringen kan vertalen naar werkaanpassingen. Samenwerking tussen bedrijfsartsen, verzekeringsartsen, arbeidsdeskundigen en eventuele behandelaren zorgt voor een brede kijk en advisering om herhaald verzuim te voorkomen.
Referenties
1.Nielsen K, Yarker J, Munir F, Bültmann U. IGLOO: An integrated framework for sustainable return to work in workers with common mental disorders. Work & Stress. 2018;32(4):400-17.
2.in ‘t Hout L, van Hees SGM, Vossen E, et al. Factors related to the recurrence of sickness absence due to common mental health disorders: A systematic review. J Occup Rehabil. 2024. doi.org/10.1007/s10926-024-10224-9
▶ Lydia in ’t Hout is verbonden aan Tranzo, Tilburg School of Social and Behavioral Sciences, Tilburg University, Tilburg. Contact: l.inthout@tilburguniversity.edu
▶ Shirley Oomens, Emma Vossen en Suzanne van Hees zijn verbonden aan het bijzonder lectoraat Arbeidsdeskundigheid, HAN, Nijmegen
▶ Roland Blonk is verbonden aan Tranzo, Tilburg School of Social and Behavioral Sciences, Tilburg University, Tilburg
