Afgelopen week meldden verschillende media (waaronder de NOS, NU.nl, BBC, Fox News en De Telegraaf) dat je geen 10.000 stappen per dag hoeft te zetten om gezonder te worden. Uit een nieuwe overzichtsstudie, gepubliceerd in The Lancet Public Health, blijkt dat 7.000 stappen per dag al aanzienlijke gezondheidsvoordelen opleveren, zoals een lager risico op hart- en vaatziekten, diabetes, depressie en vroegtijdige sterfte.1
Een geruststellende boodschap, zeker voor mensen met een zittend beroep. De media koppelden er praktische tips aan: parkeer de auto bewust iets verder, neem de trap, of maak een lunchwandeling. Toegankelijke aanbevelingen, die velen op weg kunnen helpen naar een actievere leefstijl.
Hoe toepasbaar zijn deze adviezen voor mensen die géén kantoorbaan hebben?
Voor de gemiddelde kantoormedewerker is 7.000 stappen een haalbaar en motiverend doel. Maar wat als je werkdag van begin tot eind bestaat uit fysiek zwaar werk – in de bouw, zorg, schoonmaak of horeca? Dan is je werkbus verderop parkeren vaak allesbehalve praktisch. Een lunchwandeling voelt niet als ontspanning, maar als een verlengstuk van je belasting. En ‘de trap nemen’ klinkt toch anders als je diezelfde trap al dertig keer op en neer bent gegaan – met een emmer sop of een stapel stenen in je handen.
In zulke beroepen is een hoge aantal stappen geen bewuste keuze, maar simpelweg onderdeel van het werk. Tijdens kwalitatief onderzoek naar fysiek zwaar werk verwoordde een bouwvakker het treffend:
‘Ik moest een steiger afbreken, dat deed ik in m’n eentje. Mijn telefoon zei: 43 verdiepingen en 19.000 stappen.’2
Objectieve data bevestigen dit beeld
Deze ervaring staat niet op zichzelf. Uit onderzoek bleek dat schoonmakers gemiddeld meer dan 20.000 stappen per dag zetten.3 Toch vertoonden zij een ongunstig cardiovasculair profiel: een lage cardiorespiratoire fitheid, verhoogde bloeddruk én een BMI boven de 25 kwamen bij meer dan de helft van de deelnemers voor. Ook toonde onderzoek aan dat zogeheten ‘blue-collar’ werkers gemiddeld zo’n 14.000 stappen per dag zetten – waarvan 9.100 tijdens het werk – bijna het dubbele van hun ‘white-collar’ collega’s.4
In theorie voldoen zij dus ruimschoots aan de aanbeveling van 7.000 stappen per dag, waarmee volgens de recent gepubliceerde Lancet-studie het risico op hart- en vaatziekten met 25% daalt, en dat op kanker (6%), dementie (38%) en depressie (22%) ook significant afneemt.1
Maar die beloofde gezondheidswinst… geldt die ook voor hen? Of maken de omstandigheden waaronder die stappen worden gezet het verschil?
Telt elke stap even zwaar?
In het recente proefschrift van Cillekens werd aangetoond dat bewegen op het werk andere effecten op de gezondheid kan hebben dan beweging in de vrije tijd.5 Meer bewegen is dus niet altijd beter. Waar bewegen in de vrije tijd vaak vrijwillig, afwisselend en herstellend is, is fysieke arbeid juist vaak verplicht, repetitief en langdurig, en daarmee mogelijk (té) belastend voor het lichaam.
Het onderzoek naar de ‘kwaliteit van stappen’ bevindt zich nog in een vroeg stadium, maar er zijn inmiddels aanwijzingen dat niet alle stappen hetzelfde effect hebben. Zo liet onderzoek zien dat een hoger aantal stappen tijdens het werk verband hield met meer ziekteverzuim, terwijl stappen in de vrije tijd dit effect niet lieten zien.6 Daarnaast waren stappen op het werk niet geassocieerd met verbeteringen in de gezondheid van het bewegingsapparaat of de workability.7 Tegelijkertijd bestaan er ook tegenstrijdige bevindingen. Een studie toonde een positieve relatie tussen stappen op het werk en bloeddruk4, terwijl andere studies geen significante verbanden vonden tussen stappen op het werk en bloeddruk.8
Hoewel er nog geen wetenschappelijke consensus is, lijkt het wel van belang om de bredere context van de stappen mee te nemen.
Context van stappen:
Het veelbesproken Lancet-onderzoek richt zich vooral op het minimale aantal stappen dat gezondheidsvoordeel oplevert, en kijkt naar aantallen tot 12.000 per dag.1 Maar voor veel mensen in fysiek belastend werk is dat eerder de inspanning tijdens een gemiddelde werkdag. Wat in deze studie níet is meegenomen, is of er ook een bovengrens bestaat, of dat factoren als herkomst, intensiteit en herstelmogelijkheden invloed hebben op de uiteindelijke gezondheidsuitkomst. Om de conclusie ‘every step counts’1 te kunnen overnemen, weten we hierdoor nog onvoldoende over:
• Maakt het uit waar en wanneer die stappen gezet worden (werk vs vrije tijd)?
• Wat is het effect van structureel méér dan 12.000 stappen?
• Wat is de invloed van de intensiteit van de beweging (wandelen vs stappen zetten tijdens poetsen, dragen, duwen)?
• Hoe beïnvloeden kenmerken van stappen, zoals cadans (stappen per minuut) en stapwijdte, de fysieke belasting en uiteindelijke gezondheidsuitkomsten?
• Hoe belangrijk is de omgeving (buitenlucht vs binnenruimte)?
• Krijgt iemand voldoende herstel?
• Is de beweging vrijwillig of noodzakelijk?
Wij verwachten dat dit alles mede bepaalt of stappen bijdragen aan gezondheid, of juist leiden tot overbelasting of uitval.
Naar een meer inclusieve kijk op beweging
Voor mensen met fysiek zwaar werk is méér stappen zetten geen vanzelfsprekende of wenselijke aanbeveling. Juist voor deze groep is beweging die gevarieerd, herstellend en vrijwillig is vaak beter geschikt.
Wil je echt stappen zetten in het verkleinen van gezondheidsverschillen tussen mensen met fysiek zware en zittende beroepen, dan is het nodig om voorbij de standaard stappennorm te denken. Richtlijnen en aanbevelingen zijn nu vaak gebaseerd op onderzoek onder mensen die de mogelijkheid hebben om bewust en vrijwillig te bewegen, meestal in hun vrije tijd. Maar beweging is niet voor iedereen hetzelfde, en niet elke stap telt even zwaar.
In de werkcontext is het belangrijk om ook te onderzoeken hoe het aantal stappen waar nodig juist verminderd kan worden, en hoe de stappen die wél gezet worden op een gezondere manier kunnen plaatsvinden.
Tot slot
Om geen misverstand te laten ontstaan: het is zeker niet onze bedoeling om mensen te ontmoedigen om in beweging te komen. Voor wie de vrijheid en energie heeft, is een extra wandeling, in de buitenlucht, op eigen tempo, als ontspanning juist heel waardevol.
Maar als het gaat om zware fysieke belasting en gezondheid gaat, werkt alleen een cijfer op de stappenteller niet. We moeten dan als gezondheidsexperts een stap extra doen en ook het zware werk in ogenschouw nemen.
Literatuur
1. Ding D, Lawson KD, Kolbe-Alexander TL, et al. Daily steps and health outcomes in adults: a systematic review and dose-response meta-analysis. Lancet Public Health. 2025
2. Cillekens B, Mollet JM, Smit RA, Kuijer PPFM, Coenen P. ‘Wait…, let me tell you, if I worked for a boss, I would be on sick leave’: A Qualitative Study of Self-Employed Workers in Physically Demanding Jobs in the Netherlands. J Occup Rehabil. 2024 Sep;34(3):644-656. doi: 10.1007/s10926-023-10153-z.
3. Korshøj M, Krustrup P, Jespersen T et al. A 24-h assessment of physical activity and cardio-respiratory fitness among female hospital cleaners: a pilot study. Ergonomics. 2013;56(6):935-43. doi: 10.1080/00140139.2013.782427.
4. Crowley P, Gupta N, Vuillerme N, Madeleine P, Holtermann A. Number of steps and systolic blood pressure: Do work and leisure matter? Scand J Med Sci Sports. 2021 Oct;31(10):1962-1970. doi: 10.1111/sms.14010.
5. Cillekens B. Occupational physical activity and health. Is occupational physical activity health enhancing? What strategies could improve the health of workers in physically demanding jobs? Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam; 2025.
6. Christensen MR, Nabe-Nielsen K, Holtermann A, Gupta N. Does it matter for health if steps are taken during work or leisure? A prospective accelerometer study using register-based long-term sickness absence. Int J Behav Nutr Phys Act. 2023 Jun 9;20(1):69. doi: 10.1186/s12966-023-01468-4.
7. Azevedo LM, Chiavegato LD, Carvalho CRF et al. Are blue-collar workers more physically active than white-collar at work? Arch Environ Occup Health. 2021;76(6):338-347. doi: 10.1080/19338244.2020.1835796.
8. Poulsen VR, Baumann M, Korshøj M. The association between number of steps and the ambulatory blood pressure during leisure vs. work hours among cleaners. Int Arch Occup Environ Health. 2023 Dec;96(10):1373-1381. doi: 10.1007/s00420-023-02015-1.
Dr. Bart Cillekens, Dr. Paul Kuijer, Dr. Pieter Coenen werken bij de Afdeling Public and Occupational Health, Amsterdam UMC / Amsterdam Public Health
Paul Kuijer is tevens verbonden aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten en de Polikliniek Mens en Arbeid, Amsterdam UMC.
Contact: b.l.g.cillekens@amsterdamumc.nl
