Contacteczeem komt in de huisartsenpraktijk voor bij ongeveer 4% van de patiënten boven de 18 jaar. Hierbij komt irritatief contacteczeem (ICD) veel vaker voor (80% van de contactdermatitis-gevallen) dan allergisch contacteczeem (ACD). Bij allergische contactdermatitis vindt sensibilisatie aan een antigeen plaats en volgt er uiteindelijk een reactie op re-exposure. Er ontstaan huidafwijkingen die gepaard gaan met jeuk, roodheid, irritatie en soms pijn. Deze is vaak het gevolg van de huiddefecten en eventuele secundaire infecties van de huid, ontstaan door een doorbroken huidbarrière. Contactallergieën komen bij diverse beroepsbeoefenaars voor, zoals kappers, metselaars en metaal bewerkers.1
Eindrapport
De afwegingen voor het vaststellen van een beroepsziekte
Stap 1: Ziekte?
Ja, handeczeem
Stap 2: Relatie met werk?
Werknemer werkt als chauffeur, waarbij er geen recente wijziging van bussen is geweest, wel is er nu sprake van een warme zomer. Het is niet duidelijk of hij meer heeft gezweet dan in het verleden. Uit het onderzoek door de arbeidsdermatoloog blijkt een allergie te bestaan voor DPG (1.3-diphenylguanidine), dimethylthiourea, 4,4-thiomorpholine en 4-aminobenzene. Al deze stoffen worden in de rubberproductie gebruikt: DPG wordt in combinatie met sulfonamiden en thiazolen gebruikt als versneller, dimethylthiourea en 4,4-thiomorpholine worden eveneens als versneller gebruikt en zijn ook bekende huidallergenen, en aminobenzeen wordt onder andere gebruikt als pigment in rubber.
In de literatuur zijn stukken te vinden waarin sprake is van contactdermatitis als gevolg van blootstelling bij chauffeurs aan rubberbestanddelen2,3 zoals aanwezig bij werknemer.
Stap 3: Blootstelling in het werk?
Betrokkene werkt al 30 jaar als chauffeur met een fulltime contract. Het vasthouden van het stuur doet hij met beide handen, hij schakelt rechts. Het materiaal van het stuur bestaat uit zwart rubber. Naast het vasthouden laat hij in de bochten het stuur vaak door zijn handen glijden waardoor wrijving ontstaat. Hij gebruikt geen persoonlijke beschermingsmiddelen.
Stap 4: Andere verklaringen?
Naast de blootstelling in het werk is er zeker ook enige blootstelling door bijvoorbeeld het rijden in zijn eigen wagen. Als hobby heeft hij in de winter biljarten en in de zomer het onderhouden van een siertuin. Hij heeft een auto met ook een zwart stuur. Hier rijdt hij ook in, maar aanzienlijk minder dan in de bus.
Bij het tuinieren draagt hij handschoenen van stof. Er zijn geen andere huidaandoeningen aanwezig. In zijn familie komen geen allergieën voor, niemand anders heeft huidproblemen. Hij gebruikt geen huidverzorgingsmiddelen naast gewone zeep bij het handen wassen.
Stap 5: Beroepsziekte?
Contactallergie is vastgesteld (D 612). Als een ziekte het gevolg is van belasting die voor meer dan 50% uit de arbeidsbelasting voortkomt, dan mogen we van een werkgerelateerde aandoening, oftewel een beroepsziekte spreken. Ofschoon er ook andere blootstelling mogelijk is, is de blootstelling in het werk als voornaamste blootstelling te beschouwen, gezien de blootstellingsduur (30 jaar, fulltime contract).
Bij deze medewerker is dus sprake van een beroepsziekte omdat er sprake van objectiveerbare ziekte is, waarbij de blootstelling in het werk voldoende groot is en er geen evidente andere verklaringen zijn gevonden.
Stap 6: Preventie?
Primaire preventie zou het verwijderen van rubber additiva uit de sturen inhouden. Dit is niet haalbaar. Secundaire preventie is de blootstelling vermijden of verlagen op het werk maar ook in de privésfeer. Het bekleden van het stuur met een vacht of stuurhoes is niet toegestaan door de beleidsregels van vervoerder, die mede vanuit een veiligheidsaspect zijn opgesteld. Bovendien rijdt werknemer in vele verschillende bussen en heeft hij geen ‘persoonlijk’ stuur. Ofschoon in landen in Azië het niet ongebruikelijk is om bijvoorbeeld chauffeurswerk met handschoenen aan te doen, is dit in Nederland niet gebruikelijk en druist dit zelfs tegen het beleid van vervoerders in. Desalniettemin zijn in deze kwestie handschoenen voor betrokkene aangeschaft. Voor de privésituatie is wel een stuurhoes aangeschaft.
Epiloog
Ik heb het rapport en de adviezen besproken met werkgever die vervolgens de persoonlijke beschermingsmiddelen (handschoenen) heeft besteld. De huidafwijkingen waren inmiddels al goed aan het herstellen en werkhervatting volgde na enkele weken. Er is geen uitval meer geweest tot aan einde contract met de arbodienst, ongeveer een jaar nadien.
Referenties:
1.
Contactdermatitis : http://www.med-info.nl/Afwijking_DERMATOLOGIE
2.
Sensitization to Rubber Accelerators in Northeastern Italy: The TriventoPatch Test database. Dermatitis, 2016 Jul-Aug; 27(4): 222-6. ( https://ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27331339)
3.
Occupational contact dermatitis induced by allergens present in rubber.I. Allergy to rubber accelerators. Kiec´-Swierczyn´ska M. Med Pr. 1994;45(4):303-9. (https://ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7968498)
Casus
Een 57-jarige buschauffeur bezoekt het verzuimspreekuur. Hij heeft 2 weken daarvoor zijn werk gestaakt wegens pijn in zijn rechterhand, die veroorzaakt wordt door een huidafwijking. Links heeft hij dezelfde klachten, maar minder heftig. Hij werkt inmiddels 30 jaar fulltime in een dienstverband van 38 uur per week als chauffeur in stadsbussen. Hij kon door de pijn van de huidafwijking het stuur niet meer vasthouden en heeft zich ziek gemeld. Het begon met blaasjes die jeukten tussen zijn 2e en 3e vinger van zijn rechterhand. Het lijkt erg op een klacht die hij ongeveer 8 jaar daarvoor ook al eens heeft gehad aan beide handen en die met lichttherapie is verdwenen. In de periode voor de uitval werden de klachten steeds heftiger; eerst komen blaasjes die dan open knappen, waarna wonden ontstaan. Dit proces nam steeds meer toe.
Bij onderzoek zie ik aan de rechterhand (en in veel mindere mate ook aan de linkerhand) een niet heel scherp afgegrensd gebied tussen met name duim, wijsvinger en middelvinger en in mindere mate de overige vingers. Ik zie erosies, bloederige crustae en ragaden. De vingers zijn wat dikker en palmair zijn schilfers zichtbaar. De linkerhand vertoont een zelfde maar veel rustiger beeld. De nagels zijn normaal. Een knijpbeweging kan door de huidafwijking niet meer worden gemaakt. Ik concludeer een eczemateuze afwijking van de rechterhand en in mindere mate van de linkerhand.
Voor nadere diagnostiek heb ik cliënt verwezen naar het centrum voor Huid en Arbeid aangezien hier ook een eventuele relatie met het werk wordt onderzocht. Dit gaat middels anamnese en dermatologisch onderzoek (huidscreening, allergenenscreening en allergietesten). Daarnaast was er een wekenlange wachttijd voor zijn onderzoek bij een klinisch specialist, waardoor zijn arbeidsongeschiktheid mogelijk anders ook langer zou voortduren. De intake en onderzoeken door de arbeidsdermatoloog van het centrum voor Huid en Arbeid volgden snel en binnen 10 dagen ontving ik hun eindrapport.
Aandachtspunten
-
Denk bij aandoeningen altijd aan een mogelijke werkrelatie, ook bij beroepen waar je in eerste instantie geen werkgerelateerde aandoening verwacht.
-
Verwijs naar een derdelijns voorziening voor arbeidsgerelateerde problematiek voor diagnostiek en interventie in situaties waar een oplossing niet direct voor handen ligt.
