Voor klachten of vragen over aanstellingskeuringen kunnen werknemers, maar ook bedrijfsartsen en werkgevers terecht bij de Commissie Klachten Aanstellingskeuringen (CKA). De commissie is onderdeel van de Sociaal Economische Raad en ziet toe op naleving van de Wet op de medische keuringen en het daaruit voortvloeiende Besluit aanstellingskeuringen.

Jaarlijks gaat het om slechts een handvol klachten waarover de CKA zich moet buigen. ‘En dat is ook wel logisch’, zegt Aleid Ringelberg. ‘Met de invoering van de Wet op de medische keuringen is het aantal aanstellingskeuringen afgenomen en daarmee ook het aantal klachten.’ Maar daarnaast zou ook onbekendheid met het bestaan van een klachtencommissie een reden kunnen zijn, meent Ringelberg. Ze is oud-vicevoorzitter van de Vakcentrale voor Professionals (VCP) en sinds kort plaatsvervangend werknemerslid van de CKA.

Onafhankelijk

De CKA is een onafhankelijke commissie en bestaat uit vijf leden (en vijf plaatsvervangers) waarvan er drie onafhankelijk zijn en twee de werknemers en werkgevers vertegenwoordigen. Zowel sollicitanten als werknemers kunnen bij de CKA terecht wanneer zij van mening zijn dat een aanstellingskeuring niet rechtmatig is uitgevoerd, niet noodzakelijk was voor de functie of dat de resultaten op een onjuiste wijze zijn gehanteerd. Dit zijn ook de kernbepalingen uit de Wet op de medische keuringen (Wmk), die sinds 1998 geldt en fundamentele grenzen stelt aan het uitvoeren van medische keuringen voorafgaand aan een arbeidsovereenkomst. De kernbepaling is dat een aanstellingskeuring alleen is toegestaan wanneer dat nodig is voor de functie. Die noodzaak moet voortvloeien uit specifieke gezondheidseisen die essentieel zijn voor de veilige en adequate uitoefening van de betreffende functie. Algemene gezondheidschecks zonder directe relatie tot de functie zijn expliciet verboden.

In het Besluit aanstellingskeuringen staan de processtappen die gevolgd moeten worden om te bepalen dat een aanstellingskeuring noodzakelijk kan zijn. Het gaat dan om functievereisten met specifieke gezondheidsrisico’s voor de werknemer zelf, collega’s of derden. Het besluit reguleert tevens de procedure en de inhoud van de keuring, waarbij de rol van de bedrijfsarts als onafhankelijk adviseur centraal staat.

‘We kijken nu anders aan tegen gezondheid en omgaan met gezondheid en werk’

De NVAB heeft naar aanleiding van de wetgeving twee richtlijnen ontwikkeld aan de hand waarvan bedrijfsartsen aanstellingskeuringen en verplichte medische keuringen van werknemers kunnen op de juiste wijze kunnen uitvoeren.

Evaluatie

De wet zelf is sinds 2012 niet meer geëvalueerd en daar is het volgens de commissie wel tijd voor. Ringelberg: ‘We denken dat het goed is om weer eens te kijken of de wetgeving nog steeds aansluit op wat we nodig hebben, vooral omdat we tegenwoordig anders aankijken tegen gezondheid en omgaan met gezondheid en werk.’ Zo heeft de medische wetenschap stappen gemaakt en zijn er de laatste jaren veel nieuwe technologische ontwikkelingen beschikbaar gekomen. Hierdoor kan – bijvoorbeeld – de belastbaarheid van mensen met chronische aandoeningen toenemen of kunnen mensen met een ziekte, aandoening of beperking toch voor bepaalde functies in aanmerking komen. ‘De wet wil mensen niet belemmeren in de arbeidsparticipatie, dus we moeten vooral kijken naar wat wel kan, in plaats van wat niet kan.’

Mentale gezondheid

Een ander aspect waardoor evaluatie nodig is, betreft het raakvlak tussen fysieke en mentale gezondheid. Volgens Ringelberg ligt bij aanstellingskeuringen, maar ook bij verplichte medische keuringen van werknemers, steeds vaker een focus op de mentale gezondheid. ‘De meeste klachten over keuringen die bij ons binnenkomen hebben te maken met stress, weerbaarheid en psychische problematiek. Het gaat vaak over verschillen van inzicht over bijvoorbeeld de belastbaarheid en mogelijkheden. Wij denken daarom dat het goed is om te definiëren waar het domein van de psycholoog stopt en de verantwoordelijkheid van de bedrijfsarts voor de aanstellingskeuring begint.’

Meer weten over aanstellingskeuringen of verplichte medische keuringen? Bezoek dan hier de website van de CKA of download hier de richtlijnen Aanstellingskeuringen en Verplichte medische keuringen van de NVAB.