Naast opleiders Harrie Veneman en Pim Knuiman, waren ook twee referenten aanwezig. Deze twee gepromoveerde professionals uit het veld gaan na de presentatie met de aios in gesprek over inhoudelijke en praktische vragen rondom het onderzoek.

Werkwaarden bespreekbaar maken

Medewerkers die langdurig verzuimen vanwege psychische klachten, blijken vaak al geruime tijd niet meer in overeenstemming met hun werkwaarden te werken. In een kwalitatief exploratief onderzoek bestudeerde een aios de perceptie van leidinggevenden over het bespreken van werkwaarden met hun medewerkers, inclusief de belemmerende en bevorderende factoren. Semigestructureerde interviews met vier leidinggevenden laten zien dat zij allen structurele aandacht voor werkwaarden willen integreren en dat er organisatiebreed draagvlak wordt verwacht. Invloedrijke factoren zijn onder meer de prioriteit binnen het MT, beschikbare capaciteit, een uniforme procesaanpak, facilitering en reflectie. Belangrijke motiverende effecten zijn dat medewerkers aan het denken worden gezet over hun werk, meer eigenaarschap tonen, beter op hun plek zitten en meer werkplezier ervaren. De bedrijfsarts kan hierbij een adviserende rol vervullen.

Sedentair gedrag onder bedrijfsartsen

Een aios deed onderzoek naar sedentair gedrag bij bedrijfsartsen. Sedentair gedrag is gedrag waarbij iemand wakker, maar zittend of liggend is, met een laag energieverbruik (≤ 1,5 MET). Voorbeelden zijn tv-kijken, werken aan een bureau of autorijden. Sedentair gedrag wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten en vroegtijdig overlijden. Niet eerder is er onderzoek gedaan naar het sedentair gedrag van deze beroepsgroep. In dit cross-sectioneel kwantitatief onderzoek werd gebruikgemaakt van de gevalideerde vragenlijst WSQ-NL. In totaal werden 78 vragenlijsten ingevuld, waarvan er 57 bruikbaar waren voor analyse. Het gemiddelde aantal sedentaire uren op een werkdag bedroeg 11,69 uur, op een niet-werkdag 7,29 uur. Bedrijfsartsen zouden niet alleen hun eigen sedentair gedrag onder de loep moeten nemen om gezondheidsrisico’s te beperken, maar ook anderen hierin actief over kunnen adviseren.

Telefonische beoordelingen bij verzekeringsartsen

Sinds de coronapandemie voeren veel verzekeringsartsen nog regelmatig telefonische spreekuren bij WIA-beoordelingen. Een aios voerde een kwalitatief onderzoek uit, gebaseerd op semigestructureerde interviews met acht verzekeringsartsen van één kantoor. Zij onderzocht hun overwegingen bij de keuze tussen telefonische en fysieke spreekuren. Efficiëntie, de belasting voor de cliënt bij ernstige ziektebeelden en het type beoordeling zijn belangrijke factoren in de voorkeur voor telefonische consulten. Daarnaast speelt het soort klachten een rol, waarbij observatie en lichamelijk onderzoek als redenen worden genoemd om toch voor een fysiek spreekuur te kiezen. Ook persoonlijke voorkeuren van verzekeringsartsen blijken mee te wegen. Voor de ontwikkeling van een protocol is grootschaliger onderzoek nodig, om meer uniformiteit te bevorderen.

Preventief spreekuur bij zwangerschap

In de leeftijdscategorie 25 tot 35 jaar is het ziekteverzuim onder vrouwen tweemaal zo hoog als bij mannen. Zwangerschap is hiervoor een mogelijke verklaring. Een preventief spreekuur tijdens de zwangerschap kan verzuim als gevolg van zwangerschap helpen voorkomen. Een aios onderzocht via vragenlijsten in hoeverre bedrijfsartsen daadwerkelijk preventieve spreekuren bij zwangerschap houden. In totaal zijn 55 bedrijfsartsen geïncludeerd. Slechts 32% van hen houdt zo’n spreekuur voor zwangere werkneemsters. Onwetendheid bij werkgevers en werknemers wordt door bedrijfsartsen genoemd als grootste knelpunt en lijkt ook de reden dat deze spreekuren weinig worden aangevraagd. Belangrijke motieven om ze wél te houden zijn voorlichting, ondersteuning en het voorkomen van risico’s voor moeder en kind.

Omscholen tot bedrijfsarts

Opvallend veel huisartsen en medisch specialisten kiezen ervoor zich om te scholen tot bedrijfsarts. Een aios onderzocht de motieven en overwegingen achter deze overstap. In totaal werden acht artsen geïnterviewd die recent zijn gestart met of net zijn afgestudeerd van de opleiding tot bedrijfsarts. De semigestructureerde interviews waren gebaseerd op de Lijst Werk Capabilities en werden aangevuld met vragen over werk-privébalans. De overstap wordt vooral gedreven door de behoefte aan een betere balans tussen werk en privé, minder werkdruk en meer autonomie. Tegelijkertijd ervaren artsen ook nadelen, zoals minder klinische uitdaging en een zekere mate van isolatie. Voor de werving en het behoud van bedrijfsartsen is het belangrijk het vak beter te profileren en aandacht te besteden aan teamvorming, inhoudelijke uitdaging en status binnen het medische veld.

Leefstijlgesprekken binnen de bedrijfsgeneeskunde

Chronische aandoeningen en ziekteverzuim houden vaak verband met ongezonde leefstijlgedragingen. Bedrijfsartsen kunnen een belangrijke rol spelen in het signaleren en begeleiden van werkenden op dit vlak. Een aios voerde een cross-sectioneel onderzoek uit met behulp van vragenlijsten, gebaseerd op het 5A-model en de Theory of Planned Behavior. Ze onderzocht hoe leefstijlgesprekken in de praktijk worden gevoerd en welke factoren dit gedrag beïnvloeden. Uit de 92 ingevulde vragenlijsten blijkt dat 72 procent van de bedrijfsartsen regelmatig leefstijl bespreekt. Concrete afspraken of verwijzingen worden echter minder vaak gemaakt. Gebrek aan tijd, kennis en overzicht van verwijsmogelijkheden vormen belangrijke belemmeringen. Respondenten geven aan behoefte te hebben aan richtlijnen, praktische hulpmiddelen en scholing om leefstijlgesprekken structureel te integreren in hun werkpraktijk.

Tamina van Deijnen, aios verzekeringsgeneeskunde
Noot: Bij interesse in een van de onderzoeken kunt u contact opnemen met Pim Knuiman, coördinator en opleider Onderzoeksscholing NSPOH, p.knuiman@nspoh.nl