Vaak zijn wetenschappers te voorzichtig. Helemaal op het terrein van sekse en gender. Voordat je het weet sluit je een groep buiten. Door die voorzichtigheid ga je soms zo ver met nuanceren, dat de hoofdboodschap ondergesneeuwd raakt. Maar: nuanceren is altijd nog beter dan ongefundeerde uitspraken doen. Want als wetenschapper mag, nee moet je altijd jezelf blijven verbeteren!
Op 17 mei j.l. mocht ik tijdens het UWV-regiosymposium bovenstaande vraag beantwoorden. Mijn uitleg over het verschil tussen sekse en gender werd goed opgepikt, mede dankzij het filmpje dat onze voormalig vice-decaan maakte. Mijn antwoord op de vraag naar een mogelijk genderverschil in burn-out raakte echter ondergesneeuwd door methodologie. Dus bij deze de verbeterde versie.
Ja, vrouwen hebben vaker klachten van emotionele uitputting, een belangrijk kenmerk van burn-out, dan mannen. Nee, mannen hebben hogere scores op distantie, een ander belangrijk kenmerk van burn-out. Maar de studies naar distantie zijn ouder. Dus het ongenuanceerde antwoord is: vrouwen worden vooral moe en mannen in wat traditionelere rolpatronen nemen afstand. Mijn collega’s Houkes en Winants vonden in hun onderzoek onder huisartsen 10 jaar geleden al dat burn-out zich bij vrouwen in eerste instantie door vermoeidheid openbaarde. Bij mannelijke huisartsen begon de burn-out zich te ontwikkelen door distantie.
We kunnen zeker zijn over onze bevindingen. We namen namelijk een groot aantal maatregelen om de vergelijkbaarheid tussen mannelijke en vrouwelijke werknemers binnen de verschillende studies en tussen de verschillende studies te bevorderen. Het was bijvoorbeeld goed dat we zijn nagegaan of de studies in de vorige eeuw andere resultaten hadden dan die in deze eeuw. De arbeidsparticipatie van vrouwen is sinds de jaren ’80 binnen Europa verdubbeld, dus er is een hele nieuwe groep vrouwen gaan werken. We vonden inderdaad een verschil in ervaren distantie in de loop van de tijd. ‘Vroeger’ distantieerden mannen zich meer (of vrouwen juist relatief minder). Maar de verschillen tussen mannen en vrouwen op emotionele uitputting zijn, zoals onderzoekers dat noemen, robuust.
Waardoor wordt dit robuuste verschil in emotionele uitputting verklaard? Klagen vrouwen meer over vermoeidheid? Zijn ze echt vermoeider dan hun mannelijke collega’s? Er lijkt meer bewijslast voor dat laatste. Mannen besteden gemiddeld 8,5 uur minder aan taken thuis dan vrouwen, geven minder vaak mantelzorg en als ze mantelzorg geven, doen ze de taken waar minder druk op ligt (grasmaaien in plaats van de dagelijkse maaltijd verzorgen).
Onze systematische literatuurstudie ging niet over de diagnose burn-out. De vragenlijst die de meeste studies gebruikten, in Nederland bekend als de Utrechtse Burn-Out Schaal (UBOS), is ongeschikt om de kans op de diagnose burn-out te voorspellen. En is vanuit hedendaags perspectief ook achterhaald. Burn-out betekent niet alleen uitputting en distantie, maar ook emotionele en cognitieve ontregeling. Met de Burnout Assessement Tool (BAT) kan de diagnose burn-out wel goed voorspeld worden. De eerste vergelijkingen tussen mannen en vrouwen laten overigens geen verschillen zien op de BAT. Dus geen man-vrouw verschil in mate van burn-out, wel in soort klachten.
