Professionele huishoudelijke schoonmakers hebben een verhoogd risico op astma en andere ademhalingsproblemen. Het gebruik van bleekmiddel, ammoniak, ontsmettingsmiddelen, sprays en het mengen van incompatibele producten werden hiermee reeds geassocieerd.
De Belgische dienstencheque voor huishoudelijke hulpSinds 2004 wordt huishoudelijke schoonmaak in België georganiseerd in het zogenaamde dienstenchequesysteem. Doel is om alzo schoonmaakhulp in een gereguleerde werkomgeving te bieden. Momenteel zijn ongeveer 150.000 werknemers in België tewerkgesteld bij ongeveer 1.800 “dienstenchequebedrijven” die werknemers in dienst hebben om huishoudelijke diensten te verlenen aan particuliere klanten. De prijs die de klant voor die dienstencheques betaalt, is relatief laag, omdat de overheid een deel van de loonkosten bijpast. Zie ook een recente bijdrage van Edelhart Kempeneers over werken in de dienstenchequesector. |
De huishoudelijke schoonmakers werken voor één tot tien vaste klanten per week. Doordat de klanten de schoonmaakmiddelen voorzien, gebruiken huishoudelijke schoonmakers in de praktijk een heel gamma aan schoonmaakproducten. Welke producten het schadelijkst zijn, blijft daarom onzeker.
Welke werkgerelateerde klachten werden onderzocht?
In een cross-sectionele vragenlijststudie in de Belgische dienstenchequesector onderzochten we associaties tussen het gebruik van 40 types schoonmaakproducten (vloeibare of sprayvorm) en het optreden van werkgerelateerde oogsymptomen, rhinitis, keelpijn, larynxobstructie, astma en hoest, onder andere gecorrigeerd voor rookgewoonten. We definieerden ‘werkgerelateerdheid’ als symptomen die verdwijnen/verbeteren op vrije dagen.
‘Gebruik van sprays en bleekmiddel bleek geassocieerd aan werkgerelateerde ademhalingsklachten’
Welke schoonmaakproducten lokken klachten uit?
In ons onderzoek bij 1586 huishoudelijke schoonmakers was het aantal keren dat wekelijks sprays werd gebruikt (mediaan 13 keer/week) significant geassocieerd met alle bestudeerde gezondheidseffecten (odds ratio’s [OR] tussen 1,012 en 1,024 per spray per week). De figuur illustreert wat dit concreet betekent voor de waarschijnlijkheid van werkgerelateerde astmasymptomen in relatie tot het aantal keren dat sprays per week werden gebruikt (OR 1,013/spray/week).
Figuur: Waarschijnlijkheid van werkgerelateerd astma (met 95% betrouwbaarheidsinterval) in relatie tot het aantal keren per week dat sprays werden gebruikt (op basis van het multivariabele logistische regressiemodel). Rug plot toont het aantal keren per week dat sprays werden gebruikt door de individuele deelnemers.
Bleekmiddel en desinfectiemiddel (in vloeibare vorm) waren ook geassocieerd met bijna alle uitkomsten; ammoniak met werkgerelateerde bovenste luchtwegsymptomen. Met behulp van elastic net regressie identificeerden we ook verschillende specifieke types producten geassocieerd met respiratoire uitkomsten, zoals schimmelverwijderende sprays en tapijt/zetel/gordijnsprays.
‘Opmerkelijk was dat schoonmakers die hun eigen producten konden kiezen, minder werkgerelateerde oogsymptomen, rhinitis en hoestklachten hadden.’
Conclusies
Deze studie bevestigt dat schoonmaakproducten, vooral in sprayvorm, kunnen leiden tot werkgerelateerde ademhalingssymptomen bij huishoudelijke schoonmakers.
| De Belgische arbeidarts heeft een wettelijke opdracht in adviesverlening aan werkgever Minstens eenmaal per jaar informeert de arbeidsarts de werkgever over alle nuttige elementen die voortvloeien uit de medische onderzoeken en het bezoeken van arbeidsplaatsen. De arbeidsarts deelt deze informatie in de vorm van collectieve en anonieme gegevens. Het verstrekken van deze inlichtingen is nodig opdat de werkgever collectieve preventieve maatregelen kan nemen. |
Implicaties voor de praktijk van de arbeidsarts
We raden aan het gebruik van sprays door professionele huishoudelijke schoonmakers te verminderen. Onze bevindingen suggereren dat het empoweren van schoonmakers – opdat ze mee zouden kunnen beslissen over de schoonmaakproducten die ze gebruiken – een manier kan zijn om ademhalingsklachten in deze populatie te verminderen. Daarnaast dienen schoonmakers en hun klanten correct geïnformeerd te worden en dient het regelgevend kader een doeltreffende uitvoering te waarborgen van preventieve maatregelen op de werkplek.
Auteur
Dr. Ronsmans is arts-consulent op de raadpleging voor beroeps- en omgevingsgebonden aandoeningen in het Universitair Ziekenhuis Leuven en postdoctoraal onderzoeker in het Centrum voor Omgeving en Gezondheid, KU Leuven (België).
Contact: steven.ronsmans@kuleuven.be
Bron
Deze bijdrage is gebaseerd op: De Troeyer K, De Man J, Vandebroek E, Vanoirbeek J, Hoet PHM, Nemery B, Vanroelen C, Casas L*, Ronsmans S.* (*shared last author). Identifying cleaning products associated with short-term work-related respiratory symptoms: a workforce-based study in domestic cleaners. Environment International 2022;162:107170. doi:10.1016/j.envint.2022.107170
