Wij selecteerden uit de studiedag de stand van zake aangaande 3D-printing. Een kostuum of kleed op maat is niet meer zo uitzonderlijk. Een implantaat op maat is dat evenmin.

Het bedrijfsleven kwam als eerste aan het woord: Materialise uit Leuven (https://www.materialise.com). Het concept van 3D-printing werd toegelicht voor heupimplantaten. Sinds 20 jaar is geweten dat de variatie in de defecten in het acetabulum groot is.

Voor kleine defecten aan het acetabulum kan de chirurg beroep doen op de standaard implantaten. Soms lukt een heupoperatie niet van de eerste keer en is een revisie nodig: een overzicht toont dat 12% van de heupoperaties een revisie-ingreep is. En een revisie-ingreep is geen garantie op succes: 15% van de revisie-ingrepen faalt. De kans op falen neemt toe bij elke revisie-ingreep. Bij een tweede revisie is de kans op falen 3x groter dan bij een eerste revisie.

Soms bieden standaard implantaten geen oplossing., omdat het acetabulum defect van in den beginne zeer groot is. Of omdat het acetabulaire defect groot geworden is, want de defecten nemen toe naarmate de patiënt meerdere revisie ingrepen ondergaat. In dergelijke gevallen kan Materialise een oplossing bieden met een heupimplantaat op maat, het aMace Acetabular Revision System. In België waren er in 2019 17 gevallen met een ernstig acetabulair defect waarbij aMace werd toegepast. Studiecijfers van de voorbije jaren tonen dat een op maat gemaakt Materialise heupimplantaat, gebruikt in die welomschreven gevallen, succesvol is: nadien is slechts voor 2% een revisie-ingreep nodig is.^1-6

Met 3D-technologie kan een gepersonaliseerd design van het implantaat gemaakt worden. Dat verloopt stapsgewijs. Men vertrekt vanuit beeldvorming. Die beeldvorming wordt omgevormd tot 2D-sneden en tot 3D-visualisatie van de heup. Aan de hand van de 3D-visualisatie kan men tijdens de pre-operatieve planning in samenspraak met de chirurg de reconstructie moduleren en bepalen hoe het implantaat er moet uitzien. Vervolgens gebeurt de 3D-printing: er wordt een metaal printing uitgevoerd of een metalen implantaat op maat gemaakt. Het geprinte implantaat is net na de printing nog stoffig en moet manueel proper gemaakt worden hetgeen arbeidsintensief werk is. Het gepoetste implantaat, op maat van de patiënt, wordt dan afgeleverd aan de chirurg. De chirurg krijgt behalve het 3D-geprinte implantaat ook hulpmiddelen en een pre-operatief plan.

Eén belangrijk hulpmiddel is een 3D-model van het os coxae, zodat de arts zelf kan uittesten hoe het metalen implantaat in het heupbot past. Behalve het model, spelen ook de chirurgische geleiders een erg belangrijke rol om de chirurg te ondersteunen bij het plaatsen van de schroeven en het implantaat. Kostprijs van dit alles is 8000 tot 9000 euro. Het heupimplantaat aMace wordt terugbetaald voor een specifieke groep van patiënten met ernstige acetabulaire defecten.

Vervolgens kwam een orthopedisch chirurg, Prof. Dr. Olivier Verborgt, diensthoofd AZ Monica en consulent in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, aan het woord. Hij mocht verder uitweiden over 3D-technologie in de orthopedische chirurgie voor het bovenste lidmaat. Deze chirurg gebruikt de 3D-techniek momenteel zowel als pre-operatieve planningsmodule als voor de plaatsing van een schouderprothese in complexe gevallen. Hierbij is gebleken uit wetenschappelijk onderzoek dat dit heeft geleid tot een accuratere techniek en betere resultaten.⁷ Andere belangrijke toepassingen ter hoogte van het bovenste lidmaat zijn correctieve osteotomies van de voorarm en pols na complexe fracturen of afwijkingen. Ook hierbij is gebleken dat de voornaamste toepassing van deze 3D-technologie zich situeert ter hoogte van complexe pathologie waar 3D-visualisatie en 3D-geprinte geleiders en implantaten de chirurg kunnen bijstaan bij de behandeling van een selecte groep van patiënten.⁸