Lynn Formesyn introduceert het begrip ‘mankemens’ als noemer voor mensen met zowel mentale als fysieke aandoeningen, chronische ziekten en handicaps. Kortom: mensen die omwille van langdurige mankementen niet gelijkwaardig behandeld worden in de samenleving. Bovendien is de auteur nieuwsgierig naar wat het woordexperiment uitlokt. Lees jij vooral ‘mank’ of vooral ‘mens’?

“Zouden we begrip-supplementjes kunnen kopen bij de apotheek?”, grapt ze. Volgens Formesyn ziet de huidige maatschappij ziekte vaak als persoonlijk falen, zeker als het in één adem gelinkt kan worden aan roken, onvoldoende bewegen, ongezond eten. Die neiging is ook voelbaar in goedbedoelde, maar ongevraagde adviezen: “Heb je dat voedingssupplement al geprobeerd?” Het suggereert dat je een chronische aandoening mee in de hand zou hebben.

Begrip is ook nodig als de mankemens arbeidsongeschikt is, zo vervolgt ze haar betoog. “De omgeving gelooft soms niet dat ik ziek ben omdat ik glimlach als ik buiten kom. Want, als je niet werkt, heb je geen recht op de leuke dingen die ‘validen’ doen op een verlofdag?”

Ze bevraagt ook de toon van de brief die ze krijgt van de mutualiteit voor een evaluatie arbeidsongeschiktheid. ‘Als u niet opdaagt, schrappen we uw uitkering’. Formesyn interviewde enkele adviserend artsen2 en concludeerde, met een zucht, dat de brieven verwijzen naar een welbepaald wetsartikel en het dus bijna niet vriendelijker geformuleerd kan worden.

Maar toch moet het anders, want te veel mensen zitten met angstzweet in de wachtkamer van de adviserend arts. “Aan een uitkering als invalide (invaliditeit verwijst naar meer dan 1 jaar arbeidsongeschiktheid, red.) hangen veel voorwaarden vast, en die telkens weer bewijzen is stresserend. Ik wil niet het gevoel krijgen dat die arts over mij oordeelt op basis van een momentopname. Vraag me simpelweg ‘Welk soort job, met welke arbeidsomstandigheden en welke uren kan je wel aan?’ En als ik daar niet op kan antwoorden, dan ben ik best bereid dat met een bemiddelaar uit te zoeken.”

“Ik las het Vlaams re-integratieplan3 en vroeg me af ‘wie heeft dat geschreven’? Het gaat over ‘de zieken’ en ‘de arbeidsongeschikten’, wij zijn veel meer dan dat.” Behalve de beeldvorming, schiet ook de inhoud van het plan tekort. “Praat wat meer mét de mensen waarvoor je beleid maakt!” Het lijkt er nochtans op dat de beleidsmakers een poging deden: “Er was een denktank waar burgers aan mochten participeren. Ik bleek de enige ervaringsdeskundige, alle andere deelnemers waren professionals.”

“Mijn filosofie is dat heel de arbeidsmarkt inclusief moet zijn, niet enkel voor chronisch zieken. Ik pleit voor een werkcultuur waarin iedereen aan de slag kan. Als je het werk aanpast aan de mens, dan maakt het niet uit of persoon X maatwerk nodig heeft omwille van een ziekte of om gezinsredenen.”

Daarnaast zijn voor Formesyn preventieve maatregelen essentieel om die inclusieve arbeidsmarkt te verduurzamen. “Bekijk samen hoe je de lat op een haalbare hoogte kan leggen, dan hoeft niemand over grenzen te gaan.”

“Indien iemand uitvalt, dan dient de vrije wil de sleutel tot re-integratie te blijven. Als de mankemens zich er niet klaar voor voelt, is de kans op succes klein. Dus neen, niet nog meer regeltjes, alsjeblieft. Flexibele uren, je weekschema kunnen afstemmen op zorg en ondersteuningsnoden, redelijke aanpassingen, werkgevers geruststellen en ondersteunen, en vrijwilligerswerk als onderdeel van re-integratie erkennen en waarderen.”