Van de ongevaccineerde patiënten die op de IC’s liggen blijkt 40 tot 60 procent een niet-westerse migratieachtergrond te hebben, meldt het Algemeen Dagblad op 1 september 2021. Ik krijg een déjà vu als ik de verklaringen lees. “In de Randstad liggen de Corona-IC’s vol migranten,” meldde het NRC op 31 oktober vorig jaar en net als toen wordt ook nu weer verwezen naar overgewicht en informatie-achterstand. Al in het NOS Journaal van 8 november 2020 werd geopperd dat er sleutelfiguren moesten worden ingezet om die informatieachterstand te bestrijden.
Om kans op ernstige complicaties te krijgen, moet iemand wel eerst besmet raken. De focus op individuele verklaringen (te dik, te dom) schiet te kort, maar blijkt hardnekkig. Mijn zus werkt bij Dona Daria, een Rotterdamse organisatie voor emancipatie, participatie en sociale inclusie. Samen schreven wij vorig najaar een stuk voor de website van haar organisatie. We stelden daarin dat er minimaal drie redenen zijn waarom de beroepsbevolking met een migratie-achtergrond gemiddeld genomen vaker blootgesteld wordt aan Covid-19. Zolang nog niet iedereen gevaccineerd is, blijven die redenen van kracht. Voorkomen is nog steeds beter dan genezen. Hieronder eerst de redenen, dan wat bedrijfs- en verzekeringsartsen er nu mee kunnen.
Ten eerste: werknemers horeca en welzijn/gezondheidszorg werken vaker met en dichterbij andere mensen in vergelijking met andere werknemers, en in deze sectoren werken relatief meer mensen met een migratie-achtergrond.
Ten tweede: mensen met een migratie-achtergrond werken vaker ‘aan de onderkant van de arbeidsmarkt.’ Er is sprake van beperkt toezicht en verdunde verantwoordelijkheid vanwege onderaannemers. Veel blijft onder de radar; alleen slachterijen zijn goed in beeld gekomen. Deze laagbetaalde werknemers delen auto, bedrijfsbusje of openbaar vervoer. Hun invloed op hun werksituatie is klein.
Ten derde: werkloosheid is een grote risicofactor om besmet te raken met Covid-19 en mensen met een migratie-achtergrond zijn vaker werkloos. Wahrendorf en collega’s hebben gekeken naar mensen met een uitkering en Covid-besmettingen in een groot representatief Duits onderzoek, uitgevoerd voor de beschikbaarheid van het vaccin. Degenen die gedeeltelijk werkloos waren of kort werkloos, hadden 1,3 keer meer kans op Covid-19 besmetting dan de gemiddelde werknemer; langdurig werklozen zelfs bijna twee keer zoveel. Ze hebben niet onderzocht hoe werkloosheid tot meer besmetting leidt, maar we weten dat werkloosheid tot armoede leidt. En arme mensen komen onvermijdelijk met meer mensen in contact dan rijkere mensen: in het openbaar vervoer, in de lift van de hoogbouwflat, bij het zelf boodschappen doen in meerdere winkels vanwege lage prijzen (in plaats van thuis laten bezorgen), bij het delen van computer, fiets, wasmachine, auto, woonruimte, etc.
Wat kunnen bedrijfs- en verzekeringsartsen er nu mee? Informeren over vaccineren en besmetting, zeker bij ongeletterden en laaggeletterden, is altijd goed, maar niet genoeg. Verplaats je liever ook in de leef- en werkomgeving van je klanten (werkend en werkloos) en neem drempels (op weg naar internettoegang, een onwillige werkgever, het vaccin etc.) weg. Spreek werkgevers aan op handhaving van de coronamaatregelen. In het afgelopen jaar zag ik op het NOS Journaal een uitzendbureau, dat onder werktijd haar werknemers taxiede van en naar de priklocatie. Dwingen is ongepast, maar drempels wegnemen kan, nee, moet! Ik had willen schrijven dat het onze dure plicht is om te voorkomen dat dit najaar dezelfde krantenkop zou verschijnen als in 2020. Laten we nu in elk geval aandacht genereren voor de factor arbeid. De komende tijd zal ik u maandelijks onderhouden over onderwerpen op het snijvlak van praktijk en wetenschap.
