De coronacrisis heeft ons uit onze oude manier van denken en doen gedrukt. Vaste vertrouwde werkwijzen en ideeën waren niet meer mogelijk en we moesten op zoek naar alternatieven. Dat was lastig en de resultaten waren vaak niet optimaal en erg onwennig. Nu we ruim anderhalf jaar verder zijn en er hopelijk steeds meer mogelijkheden komen onze oude werkwijzen en ideeën weer op te pakken, is het wellicht goed eens na te denken over de voordelen die de afgelopen tijd ons gebracht heeft.

Het verzuim is in veel sectoren lager geweest dan de jaren daarvoor en veel mensen lijken rustiger en tevreden. Hoe kunnen we uiteindelijk terug naar onze oude werkwijze zonder de positieve zaken los te laten? Hoe kunnen we voorkomen dat we weer in de maalstroom stappen waar we ons tijdens de coronacrisis gedwongen aan hebben onttrokken?

Telefonisch spreekuur bevalt goed

Als bedrijfsarts deed ik vroeger al mijn spreekuren live, liefst op de locatie van de klant. Een telefonisch consult was een uitzondering en meer bedoeld als een symbolisch contactmoment dan als een bedrijfsgeneeskundig consult. Na het uitbreken van de pandemie werden telefonische consulten de regel.

Zeer tegen mijn verwachting in verliepen deze telefonische consulten erg goed en kreeg ik zo voldoende informatie om werkgever en werknemer te adviseren bij re-integratie en preventieve processen. De patiënten leken meer ontspannen. Non-verbale aspecten van de communicatie bleken in de spraak en het woordgebruik van de patiënt goed te vinden. Patiënten waren ontspannen en open en, zo kreeg ik meerdere malen terug, mijn spreekuurattitude werd als prettig, rustig en open ervaren.

Een verklaring hiervoor lijkt niet ingewikkeld. Mensen hoeven niet naar het spreekuur te komen. Zij hoeven geen vervoer te regelen, een uur in de auto en een half uur in de wachtkamer te zitten (bij ons in het Noorden komen mensen altijd ruim op tijd). Het is begrijpelijk dat een patiënt in zijn eigen huis met de kat op schoot en met een kopje van zijn eigen koffie meer ontspannen is dan in mijn wat steriele spreekkamer. Bovendien kunnen de partner of andere vertrouwelingen meeluisteren.

De dokter zit, mits hij dit goed geregeld heeft, in zijn eigen rustige, goed toegeruste werkkamer. Ook hij hoeft geen reis te maken en kan deze tijd gebruiken om zijn spreekuren voor te bereiden. Tussen gesprekken door kan hij een kopje koffie drinken in zijn eigen leefsfeer, even wat bewegen of een praatje maken met een gezinslid.

Zorg voor rust, privacy en rustmomenten

Er zijn natuurlijk zaken die goed geregeld moeten zijn. De ruimte waar de consulten plaatsvinden moet geschikt zijn voor dit doel. Gedacht moet worden aan rust, privacy en uitrusting. De dokter moet voldoende rustmomenten pakken. Het risico is dat er te veel dingen uit de privésfeer de rustmomenten binnendringen. Discipline en goede afspraken zijn hierbij van groot belang. Niet al onze werkzaamheden kunnen wij online optimaal uitvoeren. Bepaalde contacten zijn effectiever als deze live worden uitgevoerd. Zo lijkt het mij belangrijk en effectief een patiënt gedurende een begeleidingstraject tenminste eenmaal live te zien. Het ziektebeeld lijkt mij hierbij minder van belang. Het zou goed zijn in groepjes, bijvoorbeeld intervisiegroepen, hierover van gedachten te wisselen en elkaar te helpen bij het onderzoeken van onze persoonlijke overwegingen en keuzen.

De vergaderingen via zoom waren in eerste instantie rommelig en ineffectief. Na verloop van tijd bleek dat deze vergaderingen, als zij goed worden voorbereid en goed worden voorgezeten, uitermate effectief kunnen zijn. Voor de gezelligheid en de intermenselijke aspecten van een vergadering is het afgelopen jaar nog geen goed alternatief gevonden. De borrelbox en gezellige online afsluiting van een vergadering lijken nog geen goede vervangers van de nazit van een live vergadering. Ik denk dat er in de toekomst twee soorten vergaderingen zullen komen: kort, effectief, online én live: minder effectief en meer op de intermenselijke relatie gericht (waarbij effectief doelt op het zakelijke aspect).

We moeten op zoek naar het beste uit twee werelden. Het gevaar is dat we, opgelucht als we denken dat het achter de rug is, weer volledig onze oude werkwijzen oppakken. Ik hoop echter dat het ons lukt lering te trekken uit de afgelopen anderhalf jaar en te komen tot een werkwijze die het beste uit twee perioden verenigt.