Dat het moment nu daar was zorgde voor zichtbare opluchting bij de uitgever, Lucienne Bongers. Auteur Kevin De Decker was middagvoorzitter en interviewde bij deze gelegenheid een aantal genodigden over ethiek en de toegevoegde waarde daarvan voor artsen arbeid en gezondheid. Veel enthousiasme en hoge verwachtingen, waarbij een van de aanwezigen sprak over ‘een goudmijn voor de uitgever’. Maar voor de euforie zich van de zaal meester maakte kwamen de twee andere auteurs nog aan het woord.
André Weel ging in op de theorie van Donald Schön, die in de beroepspraktijk een solide hoogland en een moerassig laagland onderscheidt. Artsen voor arbeid en gezondheid worden vaak geconfronteerd met problemen van het moerassig laagland. Daar helpt de evidence die op het hoogland is ontwikkeld hen niet veel verder. Daar moeten complexe vragen worden beantwoord die voortvloeien uit de individuele situaties en problematiek van hun cliënten. Daar moeten afwegingen worden gemaakt tussen de belangen van verschillende partijen.
Hoe je dat doet, wordt in het boek beschreven, niet alleen door aan te geven hoe je morele vraagstukken onderzoekt, maar vooral door de bespreking van 16 casus aan de hand van de methode Morele Oordeelsvorming. Vervolgens kwam auteur Ruud Meij aan het woord. Hij noemde het boek een akkoord met gerechtigheid als grondtoon. Hij gaf een historisch overzicht van de ontwikkeling van de sociale zekerheid en de sociale geneeskunde, waarmee hij liet zien dat de zoektocht naar gerechtigheid al meer dan twee eeuwen oud is. Recht doen stond dan ook centraal in zijn voordracht, waarbij hij de stelling poneerde dat er geen situaties mogen zijn waarin je geen recht doet, bijvoorbeeld doordat de wetgeving dat niet mogelijk maakt. Hij wees er in dat verband op dat het boek weliswaar veel later is verschenen dan gepland, maar wel op een heel goed moment komt, gelet op de discussies de afgelopen jaren over rigide overheidsoptreden en (ontbreken van) de menselijke maat.
De ontwikkeling van de sociale rechtsstaat heeft in de tweede helft van de twintigste eeuw tot een explosie van rechten geleid. Maar: hoe meer rechten je toekent, des te meer je er kunt schenden. De morele last groeit en vraagt dus ook om een morele benadering. Daarom is het boek een pleidooi voor wat Meij noemde een neosociale gezondheidsethiek. We moeten afscheid nemen van de neoliberale ethiek die volgens Meij de bedrijfs- en verzekeringsarts tot uitvoerders heeft gereduceerd. Het boek beoogt te helpen om de weg terug te vinden en zo een bijdrage te leveren aan de neosociale ethiek.
Gaat dit boek en in het bijzonder de ethische benadering die erin wordt beschreven en gepraktiseerd ons nu helpen bij het oplossen van vraagstukken in de dagelijkse praktijk van bedrijfs- en verzekeringsartsen? Ik kan u geen garantie bieden en dit is ook geen boek om in een keer uit te lezen. Maar het is wel duidelijk dat het theoretisch deel veel verder is uitgewerkt dan in eerdere uitgaven en dat de casuïstiek laat zien hoe je heel systematisch naar antwoorden kunt zoeken op praktijkvragen. En dat toegespitst op de praktijk van artsen arbeid en gezondheid. Hoe zompig het moeras soms ook is, we zakken er met dit boek in de hand misschien niet meer zo makkelijk in weg.
Lees hier een uitgebreid interview met de drie auteurs van het boek.
