Het behouden van gezondheid en duurzame inzetbaarheid van werknemers in praktische beroepen – meestal aangeduid als werknemers in een lagere sociaal-economische positie (SEP) – is een toenemende zorg.1-3 In beroepen met hogere SEP kunnen de taakeisen echter ook de individuele capaciteit overstijgen zoals in een recent Europees review is gepubliceerd.4 Met de demografische veranderingen – de leeftijd van de werkende bevolking stijgt – neemt de cumulatieve belasting toe en daarmee de kans op beroepsziekten.5-7 Sociaal-economische status als determinant van gezondheid is een samenstelling van onderliggende aspecten als opleiding, inkomen en sociale positie.8 Beroep is één aspect van de sociaal-economische status met in de beroepen verschillende taakeisen en arbeidsomstandigheden. Complexiteit van een beroep kan een SEP-indicator zijn met intellectuele en managementberoepen als hogere SEP en praktische beroepen als lagere SEP.9,10

In dit artikel wordt beschreven hoe vaak presenteïsme – naar het werk gaan ondanks de aanwezigheid van ziekte – voorkomt onder hoogopgeleide zelfstandigen met een arbeidsongeschiktheidsverzekering en welke factoren een rol spelen bij presenteïsme. 2130 zelfstandigen vulden de vragenlijst in. Er was sprake van presenteïsme als een persoon de afgelopen 12 maanden 2 keer of vaker naar het werk was gegaan terwijl deze op basis van zijn of haar gezondheid eigenlijk thuis had moeten blijven. In totaal kwam presenteïsme bij 28,5% van de zelfstandigen voor. Presenteïsme kwam significant vaker voor bij vrouwen, in specifieke beroepsgroepen (tandheelkundige beroepen, fysiotherapeuten en zakelijk professionals), bij meer dan 50 uur per week werken, en werken in onregelmatige diensten. In de leeftijdsklasse 55 jaar en ouder en bij een betere gezondheidstoestand (zowel lichamelijk als mentaal) kwam presenteïsme minder vaak voor.

Vergrijzing en duurzame inzetbaarheid zijn steeds belangrijker thema’s, zeker als het gaat om de beschikbaarheid van voldoende dokters.

Het beoordelen van de functionele mogelijkheden van een zieke werknemer behoort tot een van de vier beoordelingstaken en is de kerntaak van de verzekeringsarts (Gezondheidsraad 2005). Gezien het belang dat aan deze kerntaak wordt gesteld, zou voor een goed opgeleide en ervaren verzekeringsarts de beoordeling van de functionele mogelijkheden een fluitje van een cent moeten zijn. Toch?

Met een stijging van de gemiddelde levensverwachting, willen we ook op oudere leeftijd actief zijn en blijven.