Gisteren kabbelde de zee, vandaag is ze een grijze weidsheid met geelwitte schuimkoppen. Ik voel de wind in mijn gezicht, achterop mijn rug mijn bagage. Meer dan tien kilo met een zonnehoedje op, diep in slaap. Af en toe ontsnapt een zonnestraal, de wolken hebben een snelheid waar de strandlopertjes niet aan kunnen tippen. In de verte rijzen de zandkastelen uit de grond, vanuit een onbevangen en diepe drang om te creëren. Ik voel rust, meteen daarna onrust. Geluk, diep geluk. O, als ik het maar niet verlies. En ja hoor, het zal ook eens niet. Ik voel de tranen in mijn ogen opkomen. Alsof er niet genoeg zilt vocht is hier. Toe, mild zijn voor mezelf, het mag er allemaal zijn. Ervaren zonder te oordelen.
Nog een paar dagen en dan begint het oordelen weer. Dat is mijn werk. Oordelen over arbeidsongeschiktheid, belastbaarheid, causaliteit. Werd ik dokter om te gaan zitten oordelen over anderen? Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt. En ook Boeddhisten vinden er wat van. Toch doen we het, dag in dag uit. Overal vinden we iets van en overal moeten we iets van vinden. We zijn er druk mee.
We zijn zo druk met geluk maken. En tussen de bedrijven door zoeken we naar vormen van meditatie of mindfulness: trend, tegenhanger of noodzaak? Of een manier om dan toch echt gelukkig te worden? Nee, te zweverig voor mij, antwoordde iemand vorige week. Maar in mindfulness gaat het juíst om de dingen zoals ze zijn, de soms harde realiteit. We zien het dagelijks in de spreekkamer, mensen willen of kunnen hun beperkingen of hun situatie niet accepteren. Je weet hoe het gaat als je je verzet tegen dingen of ze negeert: ze worden groter. Denk vooral niet aan de roze olifant. Mindfulness is kijken wat er is, het niet uit de weg gaan, je er niet in laten meeslepen. In de acceptatie ligt de verandering, de genezing of verbetering. Is verbetering uitgesloten?
We kunnen niet zonder oordelen door het leven gaan. Niet alles is goed, je hoeft niet alles te accepteren of voor lief te nemen. Het punt met oordelen is dat we het vaak automatisch doen. Zonder stil te staan. We vinden iets normaal zonder goed te kijken. We hebben een (voor)oordeel zonder echt te luisteren.
Wie kent het niet? Een dossier waarbij je bij de voorbereiding al denkt te weten welke kant het op gaat. Hoe vaak was het anders dan je dacht? In mindfulness oefen ik om mijn oordeel even uit te stellen en goed te kijken. Het helpt me minder reactief te oordelen. Soms verzacht het mijn oordeel. Er ontstaat ruimte voor echte aandacht en meer begrip. Soms wordt mijn oordeel scherper.
Want zwart-wit is het niet. Een grijze weidsheid. Oorverdovend. Met golven en schuimkoppen, en op het natte zand glanzende kwallen en bruinwitte vogeltjes met een zwart snaveltje, die hun best doen de wolken in te halen.
Inspiratie: dr. Edel Maex, psychiater stresskliniek ZNA Sint-Elisabeth (Antwerpen)
