Hoewel veel mensen met autisme gemotiveerd zijn om te werken, blijft hun arbeidsdeelname achter bij het landelijke gemiddelde. De NAR-gegevens laten zien dat veel deelnemers moeite hebben met het vinden of behouden van passend werk, vaak door gebrek aan begrip, prikkelrijke werkomgevingen of starre functie-eisen. Een aanzienlijk deel van de deelnemers geeft aan behoefte te hebben aan meer voorspelbaarheid, heldere communicatie en ruimte voor herstel. Tegelijkertijd melden velen dat zij dankzij begripvolle leidinggevenden en flexibele werktijden beter functioneren. Voor bedrijfsartsen is dit een belangrijk aandachtspunt: mentale overbelasting en energie-uitputting blijken frequent, ook bij mensen met een goede opleiding of hoge werkmotivatie.
| Wat doet het Nederlands Autisme Register?
Het Nederlands Autisme Register (NAR) is opgericht door de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam. Het NAR doet onderzoek – vooral met online vragenlijsten – onderzoek naar onder meer leefstijl, gevoelens en onderwijs/werk van mensen met autisme. |
Tevredenheid en welzijn
Uit de NAR-data (2016-2024) blijkt dat de tevredenheid met de leefsituatie langzaam toeneemt, maar dat stress, eenzaamheid en sensorische overbelasting nog steeds veel voorkomen. De onderzoekers wijzen erop dat deze factoren sterk samenhangen met werkdruk en sociale verwachtingen. Bedrijfsartsen kunnen hierin een sleutelrol spelen door het gesprek over prikkelgevoeligheid, communicatie en herstelmogelijkheden te normaliseren. Kleine aanpassingen — zoals duidelijke afspraken, rustige werkplekken of structurele rustmomenten — blijken in de praktijk grote effecten te hebben op welzijn en productiviteit.
Kritisch
Een opvallend onderdeel van de 2024-rapportage betreft het onderzoek naar ervaringen met ABA-behandelingen (Applied Behavior Analysis). Ruim 40 procent van de respondenten rapporteerde negatieve effecten, zoals verminderde eigenwaarde of verhoogde stress. Ook werd regelmatig melding gemaakt van langdurige gevolgen, waaronder angstklachten en vermijdingsgedrag. De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) waarschuwt daarom dat therapieën die gericht zijn op gedragsaanpassing risico’s kunnen hebben als zij onvoldoende rekening houden met de identiteit en autonomie van de cliënt. Voor bedrijfsartsen betekent dit dat zorgvuldige afstemming tussen behandeling, werkbelasting en herstelcapaciteit cruciaal is. Het loont om actief te informeren naar eerdere behandelingen en eventuele negatieve ervaringen die het functioneren op de werkvloer beïnvloeden.
Lessen
De jubileumrapportage benadrukt dat maatwerk en samenwerking de sleutel zijn tot duurzame inzetbaarheid. Het NAR pleit voor een omgeving waarin mensen met autisme hun eigen strategieën kunnen inzetten in plaats van zich te moeten aanpassen aan een standaard werksysteem. Meer weten? Download dan hier de rapportage.
